ผักเป็ดแดง
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Joyweed, Alternanthera bettzickiana (Regel) Nichols.ชื่อวงศ์ : AMARANTHACEAE ชื่ออื่น : ผักเป็ดฝรั่ง, พรมมิแดง, ผักโหมแดง
รูปลักษณะ : ผักเป็ดแดง เป็นไม้ล้มลุกอายุหลายปี ลำต้นตั้งตรง สูง 10-20 ซม. ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม รูปสีเหลี่ยมขนมเปียกปูน หรือรูปใบหอกกลับ กว้าง 0.5-1.5 ซม. ยาว 1-5 ซม. สีแดง ดอกช่อ รูปกระบอก หรือทรงกลมออกที่ซอกใบและปลายกิ่ง กลีบรวมสีขาวนวล ผลแห้ง รูปคล้ายโล่ เมล็ดสีน้ำตาล สรรพคุณของ ผักเป็ดแดง : ทั้งต้น รับประทานเป็นผักช่วยขับน้ำนม ต้มกับน้ำรับประทานเป็นยาแก้ไข้ ตำพอกรักษาแผล
ฝาง
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Sappan, Caesalpinia sappan Linn.ชื่อวงศ์ : FABACEAE
ชื่ออื่น : ฝางส้ม
รูปลักษณะ : ฝาง เป็นไม้พุ่ม สูง 5-8 เมตร มีหนามทั่วไป ใบ ประกอบแบบขนนกสองชั้น เรียงสลับ ใบย่อยรูปไข่ หรือรูปขอบขนาน กว้าง 0.6-0.8 ซม. ยาว 1.5-1.8 ซม. โคนใบเฉียง ดอกช่อ ออกที่ซอกใบตอนปลายกิ่งหรือที่ปลายกิ่ง กลีบดอกสีเหลือง ผล เป็นฝักแบน สีน้ำตาล
สรรพคุณของ ฝาง : แก่น ใช้แก่นเป็นยาขับระดู บำรุงเลือด แก้ปอดพิการ ขับเสมหะ น้ำต้มแก่น ใช้แต่งสีแดงของน้ำอุทัย และแต่งสีขนมหวานต่างๆ สารที่มีสีแดงคือ Brazilin
แกแล
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Maclura cochinchinensis (Lour.) Corner
ชื่อวงศ์ : MORACEAE
ชื่ออื่น : แกก้อง, สักขี, เหลือง, แกล, แหรเข, ช้างงาต้อก, น้ำเคี่ยวโซ่, หนามเข
รูปลักษณะ : แกแล เป็นไม้พุ่ม สูง 5-10 เมตร มียางขาว ใบเดี่ยว เรี่ยงสลับ เวียนรอบกิ่งรูปวงรี กว้าง 1-3.5 ซม. ยาว 2- 9 ซม. มีหนามแหลมออกตรงซอกใบ 1 อัน ยาวประมาณ 1 ซม. ดอกช่อ ออกที่ซอกใบ แยกเพศ อยู่คนละต้น รูปกลม ผล เป็นผลรวม
สรรพคุณของ แกแล : แก่น ใช้แก่นแก้ไข้รากสาด แก้ท้องร่วง บำรุงน้ำเหลือง บำรุงกำลัง บำรุงเลือด
ชื่อวงศ์ : BARRINGTONIACEAE
ชื่ออื่น : กระโดนทุ่ง, กระโดนน้ำ, จิกน้ำ, ตอง
รูปลักษณะ : จิก เป็นไม้ต้นผลัดใบ สูง 5-15 เมตร ลำต้นเป็นปุ่มปม ปลายกิ่งลู่ลง ใบอ่อนสีน้ำตาลแดง ใบเดี่ยว ออกเวียนสลับถี่ตอนปลายกิ่ง รูปใบหอกหรือรูปไข่กลับ กว้าง 10-13 ซม. ยาว 20-30 ซม. ปลายจะผายกว้างแล้วแหลม โคนแหลมขอบจักถี่ ดอก ออกเป็นช่อยาวที่ปลายกิ่งสีแดง ห้อยลง ยาว 30-40 ซม. กลีบเลี้ยง 4 กลีบ หลุดร่วงง่าย เมื่อบานเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 2 ซม. เกสรตัวผู้สีแดงจำนวนมาก ผลกลมยาว เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 2.5 ซม. ยาว 3-4 ซม. มีสันตามยาว 4 สัน
สรรพคุณของ จิก : เมล็ด ใช้เป็นยาแก้ไอในเด็ก เข้ายาลม ใช้แก้อาการจุกเสียด ใบแก่ แก้ท้องร่วง เปลือกต้น ใช้เบื่อปลา
ชื่อวงศ์ : CLUSIACEAE
ชื่ออื่น : กระมวง, มวงส้ม, หมากโมก
รูปลักษณะ : ชะมวง เป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็กถึงขนาดกลาง สูง 15-30 เมตร ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม รูปวงรี แกมใบหอก กว้าง 2-3.5 ซม. ยาว 7-15 ซม. เนื้อใบหนาและเหนียว ผิวใบเป็นมัน ดอก แยกเพศอยู่คนละต้น ดอกตัวผู้ออกเป็นกระจุก มีดอกย่อยหลายดอก กลีบดอกสีเหลืองหรือชมพูถึงแดง ดอกตัวเมียเป็นดอกเดี่ยว ผลเป็นผลสด รูปค่อนข้างกลม เมื่อสุกสีเหลืองแกมส้มหม่น
สรรพคุณของ ชะมวง : ใบและผล แก้กระหายน้ำ ระบายท้อง แก้ไข้
ชื่อวงศ์ : FABACEAE
ชื่ออื่น : ชะเอมป่า, ตาลอ้อย, ส้มป่อยหวาน, อ้อยช้าง, ย่านงาย
รูปลักษณะ : ชะเอมไทย เป็นไม้เถายืนต้น มีหนามตามลำต้นและกิ่งก้าน ใบประกอบแบบขนนกสองชั้น ยาว 10-15 ซม. โคนก้านใบป่องออก ใบย่อยรูปขอบขนานี่ ดอก ช่อ ออกที่ปลายกิ่ง ลักษณะเป็นพู่ กลีบดอกสีขาว กลิ่นหอม ผลเป็นฝัก สีเหลืองถึงน้ำตาล ตรงที่เป็นเมล็ดจะมีรอยนูนเห็นชัด
สรรพคุณของ ชะเอมไทย : ราก มีรสหวาน ใช้เป็นยาแก้ไอ กระหายน้ำ ยาระบาย ผล ขับเสมหะ เนื้อไม้ มีรสหวาน แก้โรคในคอ แก้ไอขับเสมหะ การศึกษาทางเคมีพบว่า สารที่ให้ความหวาน เป็นน้ำตาลกลูโคสและซูโครส
ชื่อวงศ์ : BIGNONIACEAE
ชื่ออื่น : กาซะลอง, กาดสะลอง
รูปลักษณะ : ปีบ เป็นไม้ยืนต้น สูง 15-25 เมตร ใบประกอบแบบขนนก 2-3 ชั้น เรียงตรงข้าม ใบย่อยรูปไข่แกมใบหอก กว้าง 1.5-2.5 ซม. ยาว 3-5 ซม. ดอกช่อขนาดใหญ่ ออกที่ปลายกิ่ง กลีบดอกสีขาว เป็นหลอดยาว ปลายแยกเป็น 5 แฉก กลิ่นหอม ผลเป็นฝักแบน
สรรพคุณของ ปีบ : ดอกแห้ง ใช้มวนเป็นบุหรี่สูบแก้หืด ราก บำรุงปอด แก้หอบ พบว่าในดอกมีสาร Hispidulin ซึ่งระเหยได้ และมีฤทธิ์ขยายหลอดลม
ชื่อวงศ์ : RHAMNACEAE
ชื่ออื่น : มะตัน
รูปลักษณะ : พุทรา เป็นไม้ยืนต้น สูง 5-10 เมตร ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปไข่แกมวงรี กว้าง 2-6 ซม. ยาว 3-8 ซม. ท้องใบจะมีขนสีน้ำตาลหรือขาว หลังใบสีเขียวเข้ม ดอกช่อ ออกเป็นกระจุกที่ซอกใบ กลีบดอกสีเขียวอ่อนหรือเหลืองอ่อน ผลเป็นผลสด รูปทรงกลม หรือรูปกระสวย เมื่อสุกสีเหลือง กินได้
สรรพคุณของ พุทรา : ผลแห้งหรือใบ ใช้ปิ้งไฟก่อนชงน้ำดื่ม แก้ไอ
ชื่อวงศ์ : RUTACEAE
ชื่ออื่น : มะขุน, มะขูด, ส้มกรูด
รูปลักษณะ : มะกรูด เป็นไม้ยืนต้น สูง 2-8 เมตร ใบและดอกคล้ายมะนาว ใบ รูปค่อนข้างกลม กว้าง 2.5-5 ซม. ยาว 3-8 ซม. ก้านใบมีครีบขนาดใหญ่เท่าตัวใบ ผลเป็นผลสด รูปร่างค่อนข้างกลม ผิวขรุขระ
สรรพคุณของ มะกรูด : น้ำมะกรูด ใช้เป็นยาแก้ไอ แก้โรคเลือดออกตามไรฟัน ใช้สระผมกันรังแค ผิวมะกรูด ใช้เป็นยาขับลม แก้ปวดท้อง
ชื่อวงศ์ : FABACEAE
รูปลักษณะ : มะขาม เป็นไม้ยืนต้น สูง 15-25 เมตร ใบประกอบแบบขนนก เรียงสลับ ใบย่อยรูปขอบขนาน กว้าง 5-8 ซม. ยาว 1-1.5 ซม. ดอกช่อ ออกที่ซอกใบและปลายกิ่ง กลีบดอกสีเหลือง มีลายสีม่วงแดง ผลเป็นฝัก มีเนื้อหุ้มเมล็ด สีน้ำตาล ฉ่ำน้ำ
สรรพคุณของ มะขาม : มะขามเปียก ใช้เป็นยาถ่าย และยาแก้ไอกัดเสมหะที่เหนียวข้น เนื่องจากมีกรดอินทรีย์ เช่น กรด Trataric และกรด Citric เปลือกต้น เป็นยาสมานคุมธาตุ เนื้อในเมล็ด ใช้เป็นยาฆ่าพยาธิไส้เดือน ใบและยอดอ่อน มีรสเปรี้ยว ใช้ในการอาบ อบสมุนไพร
ชื่อวงศ์ : EUPHORBIACEAE
ชื่ออื่น : กำทวด
รูปลักษณะ : มะขามป้อม เป็นไม้ยืนต้น สูง 8-20 เมตร ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปขอบขนาน กว้าง 0.25-0.5 ซม. ยาว 0.8-1.2 ซม. ดอกช่อ ออกเป็นกระจุกที่ซอกใบ แยกเพศ อยู่บนต้นเดียวกัน ดอกย่อยสีนวล ผลเป็นผลสด รูปกลม ผิวเรียบ มีเส้นพาดตามยาว 6 เส้น เมล็ด กลม สีเขียวเข้ม
สรรพคุณของ มะขามป้อม : เนื้อผลแห้งหรือสด รับประทานขับเสมหะ ทำให้ชุ่มคอ ผลแห้งต้มกินแก้ไข้ น้ำคั้นผลสดแก้ท้องเสีย ขับปัสสาวะ มีวิตามินซีใช้แก้โรคเลือดออกตามไรฟัน
ชื่อวงศ์ : CLUSIACEAE
รูปลักษณะ : มะดัน เป็นไม้ยืนต้น สูง 3-7 เมตร ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม รูปขอบขนาน รูปใบหอก หรือรูปไข่แกมขอบขนาน กว้าง 2-3 ซม. ยาว 5-8 ซม. ดอกช่อ ออกเป็นกระจุกที่ซอกใบ แยกเพศอยู่บนต้นเดียวกัน กลีบดอกสีเหลืองส้ม ผลเป็นผลสด รูปกระสวย รสเปรี้ยวจัด
สรรพคุณของ มะดัน : ใบและเนื้อผล ใช้ทำยาดอกเปรี้ยวเค็ม เป็นยาแก้ไอ ฟอกเสมหะ แก้ประจำเดือนผิดปกติ ผล ดองน้ำเกลือกิน แก้น้ำลายเหนียว เป็นเมือกในคอ
ชื่อวงศ์ : RUTACEAE
ชื่ออื่น : ส้มมะนาว
รูปลักษณะ : มะนาว เป็นไม้พุ่ม สูง 2-4 เมตร กิ่งอ่อนมีหนาม ใบประกอบชนิดมีใบย่อยใบเดียว เรียงสลับ รูปไข่ รูปวงรีหรือรูปไข่แกมขอบขนาน กว้าง 3-5 ซม. ยาว 4-8 ซม. เนื้อใบมีจุดน้ำมันกระจาย ก้านใบมีครีบเล็กๆ ดอกเดี่ยวหรือช่อ ออกที่ปลายกิ่งและที่ซอกใบ กลีบดอกสีขาว กลิ่นหอม ร่วงง่าย ผลเป็นผลสด กลมเกลี้ยง ฉ่ำน้ำ
สรรพคุณของ มะนาว : น้ำมะนาวและผลดองแห้ง รับประทานเป็นยาแก้ไอขับเสมหะ น้ำมะนาวเป็นกระสายยาสำหรับสมุนไพรที่ใช้ขับเสมหะอื่นๆ เช่น ดีปลี นอกจากนี้ยังใช้แก้โรคเลือดออกตามไรฟัน เพราะมีวิตามินซี
ชื่อวงศ์ : SOLANACEAE
รูปลักษณะ : มะแว้งต้น เป็นไม้พุ่ม สูง 1-1.5 เมตร ลำต้นมีขนนุ่ม ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปไข่หรือรูปขอบขนาน กว้าง 4-10 ซม. ยาว 6-12 ซม. ขอบใบเว้า ผิวใบมีขนนุ่มทั้งสองด้าน ดอกช่อ ออกตามกิ่งหรือที่ซอกใบ กลีบดอกสีม่วง ผลเป็นผลสด รูปกลม ผลดิบ สีเขียวอ่อน ไม่มีลาย เมื่อสุกสีส้ม
สรรพคุณของ มะแว้งต้น : ผล ใช้แก้ไอขับบเสมหะ รักษาเบาหวาน ขับปัสสาวะ พบสเตอรอยด์ปริมาณค่อนข้างสูง จึงไม่ควรใช้ติดต่อกันเป็นเวลานาน มะแว้งต้นเป็นส่วนผสมหลักในยาประสะมะแว้ง ซึ่งองค์การเภสัชกรรมผลิตขึ้นตามตำรับยาสามัญประจำบ้านแผนโบราณ
ชื่อวงศ์ : SOLANACEAE
ชื่ออื่น : แขว้งเครือ
รูปลักษณะ : มะแว้งเครือ เป็นไม้เลื้อย มีหนามตามกิ่งก้าน ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปไข่ กว้าง 4-5 ซม. ยาว 5-8 ซม. ขอบใบเว้า มีหนามตามเส้นใบ ดอกช่อ ออกที่ปลายกิ่งและซอกใบ กลีบดอกสีม่วง ผลเป็นผลสด รูปกลม ผลดิบสีเขียวมีลายตามยาว เมื่อสุกสีแดง
สรรพคุณของ มะแว้งเครือ : ผล ใช้แก้ไอขับเสมหะ โดยใช้ขนาด 4-10 ผล โขลกพอแหลก คั้นเอาน้ำใส่เกลือเล็กน้อย จิบบ่อยๆ หรือเคี้ยวกลืนเฉพาะน้ำจนหมดรสขมเฝื่อน มะแว้งเครือเป็นส่วนผสมหลักในยาประสะมะแว้งเช่นกัน นอกจากนี้ ใช้ขับปัสสาวะแก้ไข้และเป็นยาขมเจริญอาหาร
ชื่อวงศ์ : COMMELINACEAE
รูปลักษณะ : ว่านกาบหอยใหญ่ เป็นไม้ล้มลุก สูง 30-60 ซม. ใบเดี่ยว ออกเป็นกระจุกเหนือดิน กว้าง 3-5 ซม. ยาว 15-45 ซม. หลังใบสีเขียวเข้ม ท้องใบสีม่วงแดง ดอกช่อ ออกที่ซอกใบ ใบประดับขนาดใหญ่คล้ายรูปเรือ กลีบดอกสีขาว ผลแห้ง แตกได้ รูปกระสวย
สรรพคุณของ ว่านกาบหอยใหญ่ : ใบสด ใช้ต้มกับน้ำ เอาน้ำดื่มแก้ไอ เจ็บคอ และกระหายน้ำ
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Scaphium macropodum Beaum.
ชื่อวงศ์ : STERCULIACEAE
ชื่ออื่น : พุงทะลาย
รูปลักษณะ : สำรอง เป็นไม้ยืนต้น สูง ประมาณ 4-5 เมตร ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปไข่แกมขอบขนานหรือรูปไข่แกมใบหอก กว้าง 10-12 ซม. ยาว 15-25 ซม. ดอกช่อ ออกที่ปลายกิ่ง แยกเพศ กลีบดอกสีเขียวอ่อน มีขนสีแดงที่กลีบเลี้ยง ผลแห้ง มีลักษณะแผ่เป็นแผ่นขนาดใหญ่ แตกขณะยังอ่อนอยู่ ทำให้มีลักษณะเหมือนเรือ มีเมล็ดรูปรี สีน้ำตาล เปลือกหุ้มเมล็ดชั้นนอกมีสารเมือกจำนวนมาก ซึ่งจะพองตัวในน้ำ มีลักษณะคล้ายวุ้น
สรรพคุณของ สำรอง : เนื้อผลที่พองตัว ใช้เป็นยาแก้ไอ แก้ร้อนใน
ชื่อวงศ์ : FABACEAE
ชื่ออื่น : ส้มขอน
รูปลักษณะ : ส้มป่อย เป็นไม้พุ่มรอเลื้อย มีหนามตามลำต้น กิ่ง ก้านและใบ ใบประกอบแบบขนนกสองชั้น เรียงสลับ ยาว 7-20 ซม. ใบย่อยรูปขอบขนาน ขนาดเล็ก ดอกช่อ ออกที่ซอกใบ เป็นช่อกลม กลีบดอกเป็นหลอด สีนวล ผลเป็นฝัก สีน้ำตาลดำ ผิวย่นขรุขระ ขอบมักเป็นคลื่น
สรรพคุณของ ส้มป่อย : ฝัก มีสารออกฤทธิ์กลุ่มซาโปนินสูงถึง 20.8% ได้แก่ Acacinius A, B, C, D และ E ซึ่งถ้าตีกับน้ำจะเกิดฟองที่คงทนมาก ใช้สระผมแก้รังแค ต้มน้ำอาบหลังคลอด หรือชุบสำลีปิดแผลโรคผิวหนัง ฝักกินเป็นยาขับเสมหะ แก้น้ำลายเหนียว
ชื่อวงศ์ : FABACEAE
ชื่ออื่น : คังโค, แดงโค, เสี้ยวส้ม, เสี้ยวใหญ่
รูปลักษณะ : ส้มเสี้ยว เป็นไม้ยืนต้น สูง 5-10 เมตร ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปไข่กว้าง แยกเป็นสองพู กว้างและยาว 10-15 ซม. ใบมีรสเปรี้ยว ดอกช่อ ออกที่ซอกใบใกล้ปลายกิ่ง กลีบดอกสีชมพูอ่อน ผลเป็นฝักรูปดาบ
สรรพคุณของ ส้มเสี้ยว : รากและลำต้น ใช้แก้ไอ ขับเสมหะ ดอก แก้เสมหะพิการ ใบ มีรสเปรี้ยวฝาด ใช้แก้ไอและฟอกโลหิต
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Schefflera leucantha Vig.
ชื่อวงศ์ : ARALIACEAE
รูปลักษณะ : หนุมานประสานกาย เป็นไม้พุ่มแกมเถา สูง 1-4 เมตร ใบประกอบแบบนิ้วมือ เรียงสลับ ใบย่อยรูปวงรี หรือรูปใบหอก กว้าง 1.5-3 ซม. ยาว 5-8 ซม. ดอกช่อ ออกที่ปลายกิ่ง กลีบดอกสีนวล ผลเป็นผลสด รูปกลม
สรรพคุณของ หนุมานประสานกาย : ใบสด ใช้แก้ไอ และแก้อาเจียนเป็นเลือด ใช้ตำพอกแผลเพื่อห้ามเลือด และสมานแผล พบว่าสารสกัดจากใบ มีสารซาโปนิน ซึ่งมีฤทธิ์ขยายหลอดลม
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Oroxylum indicum (Linn.) Kurz
ชื่อวงศ์ : BIGNONIACEAE
ชื่ออื่น : มะลิดไม้, มะลิ้นไม้, ลิดไม้, ลิ้นฟ้า
รูปลักษณะ : เพกา เป็นไม้ยืนต้น สูง 3-12 เมตร แตกกิ่งก้านเล็กน้อย ใบประกอบแบบขนนกสามชั้น ขนาดใหญ่ เรียงตรงข้าม รวมกันอยู่บริเวณปลายกิ่ง ใบย่อยรูปไข่แกมวงรี กว้าง 4-8 ซม. ยาว 6-12 ซม. ดอกช่อ ออกที่ปลายยอด ก้านช่อดอกยาว ดอกย่อยขนาดใหญ่กลีบดอกสีนวลแกมเขียวโคนกลีบเป็นหลอดสีม่วง หนาย่น บานกลางคืน ผลเป็นฝัก รูปดาบ เมื่อแก่จะแตก ภายในมีเมล็ดแบน สีขาว มีปีกบางโปร่งแสง
สรรพคุณของ เพกา : เมล็ด ใช้เป็นยาแก้ไอขับเสมหะ ยาระบาย ราก เป็นยาบำรุงธาตุ แก้ท้องร่วง
ที่มา http://www.likemax.com/archive/herb/
จิก
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Barringtonia acutangula Gaertn.ชื่อวงศ์ : BARRINGTONIACEAE
ชื่ออื่น : กระโดนทุ่ง, กระโดนน้ำ, จิกน้ำ, ตอง
รูปลักษณะ : จิก เป็นไม้ต้นผลัดใบ สูง 5-15 เมตร ลำต้นเป็นปุ่มปม ปลายกิ่งลู่ลง ใบอ่อนสีน้ำตาลแดง ใบเดี่ยว ออกเวียนสลับถี่ตอนปลายกิ่ง รูปใบหอกหรือรูปไข่กลับ กว้าง 10-13 ซม. ยาว 20-30 ซม. ปลายจะผายกว้างแล้วแหลม โคนแหลมขอบจักถี่ ดอก ออกเป็นช่อยาวที่ปลายกิ่งสีแดง ห้อยลง ยาว 30-40 ซม. กลีบเลี้ยง 4 กลีบ หลุดร่วงง่าย เมื่อบานเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 2 ซม. เกสรตัวผู้สีแดงจำนวนมาก ผลกลมยาว เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 2.5 ซม. ยาว 3-4 ซม. มีสันตามยาว 4 สัน
สรรพคุณของ จิก : เมล็ด ใช้เป็นยาแก้ไอในเด็ก เข้ายาลม ใช้แก้อาการจุกเสียด ใบแก่ แก้ท้องร่วง เปลือกต้น ใช้เบื่อปลา
ชะมวง
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Garcinia cowa Roxb.ชื่อวงศ์ : CLUSIACEAE
ชื่ออื่น : กระมวง, มวงส้ม, หมากโมก
รูปลักษณะ : ชะมวง เป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็กถึงขนาดกลาง สูง 15-30 เมตร ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม รูปวงรี แกมใบหอก กว้าง 2-3.5 ซม. ยาว 7-15 ซม. เนื้อใบหนาและเหนียว ผิวใบเป็นมัน ดอก แยกเพศอยู่คนละต้น ดอกตัวผู้ออกเป็นกระจุก มีดอกย่อยหลายดอก กลีบดอกสีเหลืองหรือชมพูถึงแดง ดอกตัวเมียเป็นดอกเดี่ยว ผลเป็นผลสด รูปค่อนข้างกลม เมื่อสุกสีเหลืองแกมส้มหม่น
สรรพคุณของ ชะมวง : ใบและผล แก้กระหายน้ำ ระบายท้อง แก้ไข้
ชะเอมไทย
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Albizia myriophylla Benth.ชื่อวงศ์ : FABACEAE
ชื่ออื่น : ชะเอมป่า, ตาลอ้อย, ส้มป่อยหวาน, อ้อยช้าง, ย่านงาย
รูปลักษณะ : ชะเอมไทย เป็นไม้เถายืนต้น มีหนามตามลำต้นและกิ่งก้าน ใบประกอบแบบขนนกสองชั้น ยาว 10-15 ซม. โคนก้านใบป่องออก ใบย่อยรูปขอบขนานี่ ดอก ช่อ ออกที่ปลายกิ่ง ลักษณะเป็นพู่ กลีบดอกสีขาว กลิ่นหอม ผลเป็นฝัก สีเหลืองถึงน้ำตาล ตรงที่เป็นเมล็ดจะมีรอยนูนเห็นชัด
สรรพคุณของ ชะเอมไทย : ราก มีรสหวาน ใช้เป็นยาแก้ไอ กระหายน้ำ ยาระบาย ผล ขับเสมหะ เนื้อไม้ มีรสหวาน แก้โรคในคอ แก้ไอขับเสมหะ การศึกษาทางเคมีพบว่า สารที่ให้ความหวาน เป็นน้ำตาลกลูโคสและซูโครส
ปีบ
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Indian Cork Tree, Millingtonia hortensis Linn. f.ชื่อวงศ์ : BIGNONIACEAE
ชื่ออื่น : กาซะลอง, กาดสะลอง
รูปลักษณะ : ปีบ เป็นไม้ยืนต้น สูง 15-25 เมตร ใบประกอบแบบขนนก 2-3 ชั้น เรียงตรงข้าม ใบย่อยรูปไข่แกมใบหอก กว้าง 1.5-2.5 ซม. ยาว 3-5 ซม. ดอกช่อขนาดใหญ่ ออกที่ปลายกิ่ง กลีบดอกสีขาว เป็นหลอดยาว ปลายแยกเป็น 5 แฉก กลิ่นหอม ผลเป็นฝักแบน
สรรพคุณของ ปีบ : ดอกแห้ง ใช้มวนเป็นบุหรี่สูบแก้หืด ราก บำรุงปอด แก้หอบ พบว่าในดอกมีสาร Hispidulin ซึ่งระเหยได้ และมีฤทธิ์ขยายหลอดลม
พุทรา
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Zizyiphus mauritiana Lamk.ชื่อวงศ์ : RHAMNACEAE
ชื่ออื่น : มะตัน
รูปลักษณะ : พุทรา เป็นไม้ยืนต้น สูง 5-10 เมตร ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปไข่แกมวงรี กว้าง 2-6 ซม. ยาว 3-8 ซม. ท้องใบจะมีขนสีน้ำตาลหรือขาว หลังใบสีเขียวเข้ม ดอกช่อ ออกเป็นกระจุกที่ซอกใบ กลีบดอกสีเขียวอ่อนหรือเหลืองอ่อน ผลเป็นผลสด รูปทรงกลม หรือรูปกระสวย เมื่อสุกสีเหลือง กินได้
สรรพคุณของ พุทรา : ผลแห้งหรือใบ ใช้ปิ้งไฟก่อนชงน้ำดื่ม แก้ไอ
มะกรูด
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Leech Lime, Citrus hystrix DC.ชื่อวงศ์ : RUTACEAE
ชื่ออื่น : มะขุน, มะขูด, ส้มกรูด
รูปลักษณะ : มะกรูด เป็นไม้ยืนต้น สูง 2-8 เมตร ใบและดอกคล้ายมะนาว ใบ รูปค่อนข้างกลม กว้าง 2.5-5 ซม. ยาว 3-8 ซม. ก้านใบมีครีบขนาดใหญ่เท่าตัวใบ ผลเป็นผลสด รูปร่างค่อนข้างกลม ผิวขรุขระ
สรรพคุณของ มะกรูด : น้ำมะกรูด ใช้เป็นยาแก้ไอ แก้โรคเลือดออกตามไรฟัน ใช้สระผมกันรังแค ผิวมะกรูด ใช้เป็นยาขับลม แก้ปวดท้อง
มะขาม
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Tamarind, Tamarindus indica Linn.ชื่อวงศ์ : FABACEAE
รูปลักษณะ : มะขาม เป็นไม้ยืนต้น สูง 15-25 เมตร ใบประกอบแบบขนนก เรียงสลับ ใบย่อยรูปขอบขนาน กว้าง 5-8 ซม. ยาว 1-1.5 ซม. ดอกช่อ ออกที่ซอกใบและปลายกิ่ง กลีบดอกสีเหลือง มีลายสีม่วงแดง ผลเป็นฝัก มีเนื้อหุ้มเมล็ด สีน้ำตาล ฉ่ำน้ำ
สรรพคุณของ มะขาม : มะขามเปียก ใช้เป็นยาถ่าย และยาแก้ไอกัดเสมหะที่เหนียวข้น เนื่องจากมีกรดอินทรีย์ เช่น กรด Trataric และกรด Citric เปลือกต้น เป็นยาสมานคุมธาตุ เนื้อในเมล็ด ใช้เป็นยาฆ่าพยาธิไส้เดือน ใบและยอดอ่อน มีรสเปรี้ยว ใช้ในการอาบ อบสมุนไพร
มะขามป้อม
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Emblic Myrobalan, Malacca Tree, Phyllanthus emblica Linn.ชื่อวงศ์ : EUPHORBIACEAE
ชื่ออื่น : กำทวด
รูปลักษณะ : มะขามป้อม เป็นไม้ยืนต้น สูง 8-20 เมตร ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปขอบขนาน กว้าง 0.25-0.5 ซม. ยาว 0.8-1.2 ซม. ดอกช่อ ออกเป็นกระจุกที่ซอกใบ แยกเพศ อยู่บนต้นเดียวกัน ดอกย่อยสีนวล ผลเป็นผลสด รูปกลม ผิวเรียบ มีเส้นพาดตามยาว 6 เส้น เมล็ด กลม สีเขียวเข้ม
สรรพคุณของ มะขามป้อม : เนื้อผลแห้งหรือสด รับประทานขับเสมหะ ทำให้ชุ่มคอ ผลแห้งต้มกินแก้ไข้ น้ำคั้นผลสดแก้ท้องเสีย ขับปัสสาวะ มีวิตามินซีใช้แก้โรคเลือดออกตามไรฟัน
มะดัน
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Garcinia schomburgkiana Pierreชื่อวงศ์ : CLUSIACEAE
รูปลักษณะ : มะดัน เป็นไม้ยืนต้น สูง 3-7 เมตร ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม รูปขอบขนาน รูปใบหอก หรือรูปไข่แกมขอบขนาน กว้าง 2-3 ซม. ยาว 5-8 ซม. ดอกช่อ ออกเป็นกระจุกที่ซอกใบ แยกเพศอยู่บนต้นเดียวกัน กลีบดอกสีเหลืองส้ม ผลเป็นผลสด รูปกระสวย รสเปรี้ยวจัด
สรรพคุณของ มะดัน : ใบและเนื้อผล ใช้ทำยาดอกเปรี้ยวเค็ม เป็นยาแก้ไอ ฟอกเสมหะ แก้ประจำเดือนผิดปกติ ผล ดองน้ำเกลือกิน แก้น้ำลายเหนียว เป็นเมือกในคอ
มะนาว
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Lime, Citrus aurantifolia (Christm. et Panz.) Swing.ชื่อวงศ์ : RUTACEAE
ชื่ออื่น : ส้มมะนาว
รูปลักษณะ : มะนาว เป็นไม้พุ่ม สูง 2-4 เมตร กิ่งอ่อนมีหนาม ใบประกอบชนิดมีใบย่อยใบเดียว เรียงสลับ รูปไข่ รูปวงรีหรือรูปไข่แกมขอบขนาน กว้าง 3-5 ซม. ยาว 4-8 ซม. เนื้อใบมีจุดน้ำมันกระจาย ก้านใบมีครีบเล็กๆ ดอกเดี่ยวหรือช่อ ออกที่ปลายกิ่งและที่ซอกใบ กลีบดอกสีขาว กลิ่นหอม ร่วงง่าย ผลเป็นผลสด กลมเกลี้ยง ฉ่ำน้ำ
สรรพคุณของ มะนาว : น้ำมะนาวและผลดองแห้ง รับประทานเป็นยาแก้ไอขับเสมหะ น้ำมะนาวเป็นกระสายยาสำหรับสมุนไพรที่ใช้ขับเสมหะอื่นๆ เช่น ดีปลี นอกจากนี้ยังใช้แก้โรคเลือดออกตามไรฟัน เพราะมีวิตามินซี
มะแว้งต้น
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Solanum sanitwongsei Craibชื่อวงศ์ : SOLANACEAE
รูปลักษณะ : มะแว้งต้น เป็นไม้พุ่ม สูง 1-1.5 เมตร ลำต้นมีขนนุ่ม ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปไข่หรือรูปขอบขนาน กว้าง 4-10 ซม. ยาว 6-12 ซม. ขอบใบเว้า ผิวใบมีขนนุ่มทั้งสองด้าน ดอกช่อ ออกตามกิ่งหรือที่ซอกใบ กลีบดอกสีม่วง ผลเป็นผลสด รูปกลม ผลดิบ สีเขียวอ่อน ไม่มีลาย เมื่อสุกสีส้ม
สรรพคุณของ มะแว้งต้น : ผล ใช้แก้ไอขับบเสมหะ รักษาเบาหวาน ขับปัสสาวะ พบสเตอรอยด์ปริมาณค่อนข้างสูง จึงไม่ควรใช้ติดต่อกันเป็นเวลานาน มะแว้งต้นเป็นส่วนผสมหลักในยาประสะมะแว้ง ซึ่งองค์การเภสัชกรรมผลิตขึ้นตามตำรับยาสามัญประจำบ้านแผนโบราณ
มะแว้งเครือ
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Solanum trilobatum Linn.ชื่อวงศ์ : SOLANACEAE
ชื่ออื่น : แขว้งเครือ
รูปลักษณะ : มะแว้งเครือ เป็นไม้เลื้อย มีหนามตามกิ่งก้าน ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปไข่ กว้าง 4-5 ซม. ยาว 5-8 ซม. ขอบใบเว้า มีหนามตามเส้นใบ ดอกช่อ ออกที่ปลายกิ่งและซอกใบ กลีบดอกสีม่วง ผลเป็นผลสด รูปกลม ผลดิบสีเขียวมีลายตามยาว เมื่อสุกสีแดง
สรรพคุณของ มะแว้งเครือ : ผล ใช้แก้ไอขับเสมหะ โดยใช้ขนาด 4-10 ผล โขลกพอแหลก คั้นเอาน้ำใส่เกลือเล็กน้อย จิบบ่อยๆ หรือเคี้ยวกลืนเฉพาะน้ำจนหมดรสขมเฝื่อน มะแว้งเครือเป็นส่วนผสมหลักในยาประสะมะแว้งเช่นกัน นอกจากนี้ ใช้ขับปัสสาวะแก้ไข้และเป็นยาขมเจริญอาหาร
ว่านกาบหอยใหญ่
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Tradescantia spathacea Swartz (Rhoeo discolor (L'Herit.) Hance)ชื่อวงศ์ : COMMELINACEAE
รูปลักษณะ : ว่านกาบหอยใหญ่ เป็นไม้ล้มลุก สูง 30-60 ซม. ใบเดี่ยว ออกเป็นกระจุกเหนือดิน กว้าง 3-5 ซม. ยาว 15-45 ซม. หลังใบสีเขียวเข้ม ท้องใบสีม่วงแดง ดอกช่อ ออกที่ซอกใบ ใบประดับขนาดใหญ่คล้ายรูปเรือ กลีบดอกสีขาว ผลแห้ง แตกได้ รูปกระสวย
สรรพคุณของ ว่านกาบหอยใหญ่ : ใบสด ใช้ต้มกับน้ำ เอาน้ำดื่มแก้ไอ เจ็บคอ และกระหายน้ำ
สำรอง
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Scaphium macropodum Beaum.
ชื่อวงศ์ : STERCULIACEAE
ชื่ออื่น : พุงทะลาย
รูปลักษณะ : สำรอง เป็นไม้ยืนต้น สูง ประมาณ 4-5 เมตร ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปไข่แกมขอบขนานหรือรูปไข่แกมใบหอก กว้าง 10-12 ซม. ยาว 15-25 ซม. ดอกช่อ ออกที่ปลายกิ่ง แยกเพศ กลีบดอกสีเขียวอ่อน มีขนสีแดงที่กลีบเลี้ยง ผลแห้ง มีลักษณะแผ่เป็นแผ่นขนาดใหญ่ แตกขณะยังอ่อนอยู่ ทำให้มีลักษณะเหมือนเรือ มีเมล็ดรูปรี สีน้ำตาล เปลือกหุ้มเมล็ดชั้นนอกมีสารเมือกจำนวนมาก ซึ่งจะพองตัวในน้ำ มีลักษณะคล้ายวุ้น
สรรพคุณของ สำรอง : เนื้อผลที่พองตัว ใช้เป็นยาแก้ไอ แก้ร้อนใน
ส้มป่อย
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Acacia concinna (Willd.) DC.ชื่อวงศ์ : FABACEAE
ชื่ออื่น : ส้มขอน
รูปลักษณะ : ส้มป่อย เป็นไม้พุ่มรอเลื้อย มีหนามตามลำต้น กิ่ง ก้านและใบ ใบประกอบแบบขนนกสองชั้น เรียงสลับ ยาว 7-20 ซม. ใบย่อยรูปขอบขนาน ขนาดเล็ก ดอกช่อ ออกที่ซอกใบ เป็นช่อกลม กลีบดอกเป็นหลอด สีนวล ผลเป็นฝัก สีน้ำตาลดำ ผิวย่นขรุขระ ขอบมักเป็นคลื่น
สรรพคุณของ ส้มป่อย : ฝัก มีสารออกฤทธิ์กลุ่มซาโปนินสูงถึง 20.8% ได้แก่ Acacinius A, B, C, D และ E ซึ่งถ้าตีกับน้ำจะเกิดฟองที่คงทนมาก ใช้สระผมแก้รังแค ต้มน้ำอาบหลังคลอด หรือชุบสำลีปิดแผลโรคผิวหนัง ฝักกินเป็นยาขับเสมหะ แก้น้ำลายเหนียว
ส้มเสี้ยว
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Bauhinia malabarica Roxb.ชื่อวงศ์ : FABACEAE
ชื่ออื่น : คังโค, แดงโค, เสี้ยวส้ม, เสี้ยวใหญ่
รูปลักษณะ : ส้มเสี้ยว เป็นไม้ยืนต้น สูง 5-10 เมตร ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปไข่กว้าง แยกเป็นสองพู กว้างและยาว 10-15 ซม. ใบมีรสเปรี้ยว ดอกช่อ ออกที่ซอกใบใกล้ปลายกิ่ง กลีบดอกสีชมพูอ่อน ผลเป็นฝักรูปดาบ
สรรพคุณของ ส้มเสี้ยว : รากและลำต้น ใช้แก้ไอ ขับเสมหะ ดอก แก้เสมหะพิการ ใบ มีรสเปรี้ยวฝาด ใช้แก้ไอและฟอกโลหิต
หนุมานประสานกาย
ชื่อวงศ์ : ARALIACEAE
รูปลักษณะ : หนุมานประสานกาย เป็นไม้พุ่มแกมเถา สูง 1-4 เมตร ใบประกอบแบบนิ้วมือ เรียงสลับ ใบย่อยรูปวงรี หรือรูปใบหอก กว้าง 1.5-3 ซม. ยาว 5-8 ซม. ดอกช่อ ออกที่ปลายกิ่ง กลีบดอกสีนวล ผลเป็นผลสด รูปกลม
สรรพคุณของ หนุมานประสานกาย : ใบสด ใช้แก้ไอ และแก้อาเจียนเป็นเลือด ใช้ตำพอกแผลเพื่อห้ามเลือด และสมานแผล พบว่าสารสกัดจากใบ มีสารซาโปนิน ซึ่งมีฤทธิ์ขยายหลอดลม
เพกา
ชื่อวงศ์ : BIGNONIACEAE
ชื่ออื่น : มะลิดไม้, มะลิ้นไม้, ลิดไม้, ลิ้นฟ้า
รูปลักษณะ : เพกา เป็นไม้ยืนต้น สูง 3-12 เมตร แตกกิ่งก้านเล็กน้อย ใบประกอบแบบขนนกสามชั้น ขนาดใหญ่ เรียงตรงข้าม รวมกันอยู่บริเวณปลายกิ่ง ใบย่อยรูปไข่แกมวงรี กว้าง 4-8 ซม. ยาว 6-12 ซม. ดอกช่อ ออกที่ปลายยอด ก้านช่อดอกยาว ดอกย่อยขนาดใหญ่กลีบดอกสีนวลแกมเขียวโคนกลีบเป็นหลอดสีม่วง หนาย่น บานกลางคืน ผลเป็นฝัก รูปดาบ เมื่อแก่จะแตก ภายในมีเมล็ดแบน สีขาว มีปีกบางโปร่งแสง
สรรพคุณของ เพกา : เมล็ด ใช้เป็นยาแก้ไอขับเสมหะ ยาระบาย ราก เป็นยาบำรุงธาตุ แก้ท้องร่วง
ที่มา http://www.likemax.com/archive/herb/
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น